Inspirerend symposium over toekomstig gebruik ruimte en water
Allerminst saai. En geen hel en verdoemenis, ondanks de soms sombere voorspellingen en verwachtingen die tegenwoordig uitgesproken worden als het gaat over het klimaat. Met een frisse blik keken de vier sprekers tijdens het mini-symposium van Waterschap Limburg op donderdag 26 oktober naar de toekomst van Nederland in z’n algemeenheid en die van Limburg in het bijzonder. En tegelijkertijd nam het besef toe dat klimaat, water en bodem onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Het mini-symposium van Waterschap Limburg werd gehouden ter gelegenheid van het afscheid van dijkgraaf Patrick van der Broeck. Hij had het thema van het symposium zelf uitgekozen. Dat daarbij de klimaatverandering –klimaatdisruptie werd zelfs genoemd– een grote rol speelde, was geen verrassing. Want het Waterschap is heel intensief bezig met de gevolgen van de klimaatverandering. Niet alleen door de aanleg en het bewaken van dijken, maar ook bijvoorbeeld via waterbuffers en rivier- en beekverruiming.
Zoeken naar oplossingen
Dat voor dit soort maatregelen ruimte nodig is, spreekt voor zich. Co Verdaas, hoogleraar aan de Technische Universiteit in Delft en dijkgraaf van het Waterschap Rivierenland, noemde echter nog veel meer (politieke) plannen die ruimte nodig hebben: Meer woningen, meer natuur, meer energie opwekken, de landbouw verduurzamen, meer bedrijvigheid en een betere bereikbaarheid. En dat allemaal op dezelfde oppervlakte die er nu is en in de wetenschap dat er nieuwe klimaatscenario’s zijn gemaakt. ,,Als we alles willen dan lopen we in de val. Er is keuzestress aan het ontstaan.” Verdaas presenteerde geen oplossing, maar riep wel op om nu met elkaar naar oplossingen te zoeken en daarvoor draagvlak te creëren.
Co Verdaas, die binnenkort de deltacommissaris wordt en daarmee verantwoordelijk voor goede bescherming tegen overstromingen, voldoende zoetwater en een klimaatbestendige inrichting, was de tweede spreker tijdens het symposium. Eerder al had Emile Roemer, gouverneur van Limburg, een beschouwing gegeven op en zijn ervaringen gedeeld over de overstromingen in Limburg van 2021. “Sindsdien kijken we niet meer zorgeloos naar de grote wolken die over de provincie drijven,” stelde hij vast. “En er zal iets moeten gebeuren. Niet alleen in de beekdalen in Limburg, maar in het hele stroomgebied van onze rivieren en beken. Voor mij staat vast dat we met moeder natuur moeten samen werken en niet er tegen.”
Samenwerking met buitenlandse partijen essentieel
Dat kan Limburg overigens niet alleen. Daarvoor moet ook over de grens gekeken worden. “In het Wasserverband Eifel-Rur vindt Limburg daarbij een betrouwbare partner,” zo verzekerde de voorzitter Joachim Reichert, de derde spreker van de dag. Via de Roer zorgt het Wasserverband voor de aanvoer van genoeg water naar Maas. Bij laag water gaat het zelfs om 30 procent, dat in de Eifel voorradig is in de stuwmeren en waar in Nederland dan drinkwater van gemaakt kan worden.
Een leuk weetje: het water in de Roer is in de zomer vijf tot zeven graden kouder dan dat in de Maas, zodat de Roer meehelpt aan het verlagen van de temperatuur van het Maaswater vanaf Roermond. En het Wasserverband zorgt er ook voor dat het afvalwater van de 550.000 inwoners van Aken gezuiverd wordt voordat het bij Vlodrop Nederland binnenstroomt. Reichert liet trouwens weten dat het Wasserverband en het Waterschap samenwerken in een Europees project om beter de waterstanden te kunnen voorspellen. Ook dat is voor Limburg van groot belang.
Terug naar de basis
De laatste spreker tijdens het symposium in Herkenbosch was Floris Alkemade, architect en voormalig rijksbouwmeester. Zijn oproep was om de ontwikkelingen in Nederland af te zetten tegen die in de wereld. ,,Nu is er nog een toename van de bevolking in Nederland, maar straks – over vijftig jaar - is er wereldwijde krimp.” We zouden nu al daarmee rekening moeten houden. ‘Backcasting’ noemt Alkemade dat. ‘’Kijk wat er kan gebeuren en ga vervolgens na wat je NU moet doen”.
Daarna ging hij in op de veranderingen die nodig zijn. Niet zoals de afgelopen dertig jaar nog meer digitaliseren. De voormalig rijksbouwmeester wil de komende dertig jaar terug naar de basis. Ruimtegebruik zoals dat door de eeuwen heen het geval was, waarbij het landschap dat er is als randvoorwaarde geldt voor landbouw en energietransitie. En ook hij gaf – net als Co Verdaas – aan dat er keuzes gemaakt moeten worden. “Want eigenlijk kunnen we (technisch gezien) alles. De vraag is wat we eigenlijk willen?”
De mens als probleem én oplossing
Met die boodschap werd het mini-symposium afgesloten. De bezoekers beseften dat de openingszin van scheidend dijkgraaf Patrick van der Broeck doel had getroffen: ‘Het slechte nieuws is dat de mens de veroorzaker is van de klimaatdisruptie en het goede nieuws is dat de mens deze ook kan oplossen.”