Beheer van de waterpeilen in beken, sloten en zijrivieren

In droge perioden houden we het water zo lang mogelijk vast en in natte perioden voeren we het water zo snel mogelijk af. Dat heet peilbeheer. Zonder peilbeheer zou de natuur het waterpeil bepalen. Dan is er watertekort als het lang droog is en er zijn overstromingen als het veel regent. Hoe meer en langer we water vasthouden, hoe meer het water de kans heeft om in de grond te zakken. Als waterschap hebben we een aantal instrumenten om de peilen te sturen. Dit kan door stuwen, gemalen en door op een bepaalde manier te maaien. Het kan ook met tijdelijke droogtemaatregelen zoals het plaatsen van zandzakken.

2023 en begin 2024 erg nat

De laatste maanden waren heel erg nat. 2023 was voor Limburg het op één na natste jaar ooit. Bijna elke maand viel er in 2023 meer regen dan gebruikelijk. Het natte weer zorgde ervoor dat de grond verzadigd was en geen water meer kon opnemen. Dat zorgde voor lokale wateroverlast zoals water op akkers en beken die buiten hun oevers traden. Ook inwoners hadden soms last van het water door een ondergelopen kelder of kruipruimte. We hebben de stuwen verlaagd op alle locaties waar overlast dreigde en waar dit te maken had met het oppervlaktewater. In sommige gebieden mag het water buiten de oevers gaan treden, dat is zo afgesproken en kan op die locaties geen kwaad. Een voorbeeld hiervan zijn de uiterwaarden van de Maas.

Waar komt het water vandaan?

Ons water komt deels van regen die in onze provincie valt. Maar veel van ons water komt ook rechtstreeks uit België en Duitsland. Als het in die landen hard regent of sneeuw is gevallen, merken we dit in onze beken en rivieren. En dan komt onze eigen neerslag hier nog bij.

Wat is gewenst peilbeheer?

Het waterschap bepaalt de waterpeilen in een gebied. Daarbij houden wij zoveel mogelijk rekening met de verschillende belangen. Dat noemen we gewenst peilbeheer. Voorbeelden van verschillende belangen zijn:
• Bewoners willen een waterpeil dat goed is voor huis en tuin.
• Recreanten willen een waterpeil dat goed is voor waterrecreatie.
• Natuurbeheerders willen een waterpeil dat goed is voor natuurontwikkeling.
• Boeren willen een waterpeil dat goed is voor het telen van gewassen.

Ons uitgangspunt in peilbeheer

De stuwen in Limburg staan in principe ingesteld op een hoge stand om zoveel mogelijk water vast te houden. Als echter de lokale omstandigheden erom vragen (te hoge grondwaterstand of veel voorspelde extreme neerslag), worden de stuwen tijdelijk en gericht verlaagd. Dit is maatwerk.

Hoe staat het ervoor met het grondwater?

Waterschap Limburg monitort het hele jaar door de grondwaterstanden. Door het peilbeheer hebben we een beetje invloed op de grondwaterstanden. We willen ervoor zorgen dat op 1 maart, aan het begin van het landbouw- en groeiseizoen, het grondwater zo goed als mogelijk is aangevuld. Dit gebeurt met het oog op het komende voorjaar en de komende zomer. Dit jaar is het grondwater meer dan voldoende aangevuld Op veel plekken hadden we zelfs te veel water. Dat hoeft echter niet automatisch te betekenen dat we dit jaar geen droogte zullen krijgen en we moeten daarom alsnog spaarzaam met het (grond)water omgaan. We hebben gemerkt dat de grondwaterstanden in een paar droge weken weer flink kunnen dalen. Dat is allemaal afhankelijk van het weer dat we het komende voorjaar en zomer gaan krijgen.

Bewerken van grond

Voor agrariërs was en is het een zware tijd met al die neerslag. In de allernatste gebieden zien we dat het weglopen van water en het opdrogen van de grond erg traag verloopt. Er komt steeds weer wat nieuwe neerslag bij. De spons blijft dan vol en droogt maar heel geleidelijk op. Dat proces is zelfs met het verder verlagen van stuwen niet te versnellen. Het betekent dat het in vergelijking tot andere jaren, langer duurt voordat de laagstgelegen percelen bewerkbaar worden.