Waterschap klaar met knelpunten de Kanjel en Gelei

De Kanjel en Gelei zijn twee beken die door het Buitengebied Geul & Maas stromen. De Kanjel is de grote verbinder van de Landgoederenzone in Maastricht. Met de Gelei als vertakking ter hoogte van Kasteel Kruisdonk. Beide beken verbinden de eeuwenoude landgoederen in de Mariënwaard. Ze zijn belangrijk voor het op peil houden van de vijvers van de buitenplaatsen en voor het welzijn van de planten en dieren in de omgeving. De 4,5 kilometer lange beek en de vijvers waren op diverse plekken behoorlijk dichtgeslibd en vervuild, onder meer met zink omdat hier van oudsher Geulwater is gebruikt om het systeem te voorzien van water.

Buitengoed Geul & Maas-project

Door het vele slib op de bodem van de beek, kon het water minder goed stromen. Bij hevige regenval leidde dit incidenteel tot wateroverlast. Het opknappen van de beek stond al lang op het wensenlijstje van omwonenden en belanghebbenden. Dit project zag voor het eerst het levenslicht in 1995. Sinds 2009 is de Provincie partner in het project. Vanaf 2010 is het onderdeel van de plannen rondom het Buitengoed Geul & Maas-project. Voor het op orde brengen van het watersysteem werd het project ‘Herinrichting Kanjel en Gelei Meerssen-Maastricht’ ingericht. Dit project omvatte het afkoppelen van vijverpartijen, het saneren van watergangen en vijvers en de aanleg van zowel kwantitatieve als kwalitatieve buffervoorzieningen. De taak van het waterschap was drieledig: zorgen voor voldoende water voor de kastelen in de Landgoederenzone, wateroverlast voorkomen en herstel van ecologische waarden. Arnold Jansen: ‘Met de oplevering van het project Kanjel en Gelei heeft Waterschap Limburg deze drie knelpunten opgelost.’

Nieuwe waterbuffers

Om het watersysteem van de Kanjel en Gelei op orde te brengen, werd eerst de waterkwaliteit verbeterd door het verwijderen van slib van de waterbodem van de beeklopen en landgoederenvijvers. Ook werd er werk gemaakt van een optimale waterverdeling binnen de deelgebieden. Een nieuwe waterbuffer bij Ankerkade vermindert vuilwateroverstorten vanuit het riool op de Kanjel. Ook aan de overzijde van Kasteel Kruisdonk kwam een nieuwe gecombineerde (kwaliteit en kwantiteit) regenwaterbuffer. Eentje die aansluit op het bergbezinkbassin in Rothem. Hierdoor  is het water dat uiteindelijk in de Kanjel stroomt, schoner.

Tevens is een deel van de beken omgelegd, om het water beter tussen de beken en vijvers te verdelen. Inlaat- en regelwerken werden aangebracht of aangepast, waarmee in geval van calamiteiten of droogte, het waterpeil kan worden gereguleerd. Bij de keuze van deze ‘waterschapkunstwerken’ is rekening gehouden met de cultuurhistorische waarde van de omgeving. Voor passanten zijn de beken meer zichtbaar gemaakt, waardoor de belevingswaarde van het gebied nog beter wordt, dan deze al was.

Plangebied

Het project is uitgevoerd door aannemingscombinatie Janssen/Den Ouden. Het plangebied bevindt zich hoofdzakelijk aan de noordoostzijde in de gemeente Maastricht. Een klein gedeelte is gelegen in de gemeente Meerssen. Het project heeft betrekking op de beekloop Kanjel vanaf de inlaat uit de Kleine Geul bij de Rothemermolen, tot aan de locatie waar deze middels een sifon onder het Julianakanaal door gaat. De Gelei is een aftakking van de Kanjel en stroomt vanaf de spoorbaan tot aan de instroom in de Geul, net benedenstrooms Meerssenhoven.

Zowel de kwaliteit als de hoeveelheid van het water wordt hier gemonitord. Een duiker in de vertakking richting Vaeshartelt, de Gelei, moet samen met nieuwe stuwen gaan zorgen voor een betere doorstroming van de vijvers en de historische waterpartij. Via een nieuw stuk waterloop stroomt de Gelei straks door naar kasteel Meerssenhoven, om onder meer de gracht van dit landgoed van water te voorzien.

De Kanjel voert na Kasteel Kruisdonk langs de A2 richting landgoed Villa Kanjel. De beek stroomt daar nu via een omlegging met een nieuwe inlaat voor de vijver. Wanneer het waterpeil in de vijver te hoog wordt, loopt het over naar de Kanjel. Het regelbare waterpeil is van invloed op de stuw bij kasteel Bethlehem en de Hotelschool bij de wijk Nazareth, waar ook nieuwe verdeelwerken zijn ingericht.

Samenwerking

Voor de realisatie van dit project vond vanaf 2010 uitvoerig afstemming plaats met de gemeente Meerssen, de gemeente Maastricht en de Provincie Limburg. Het project is voorbereid in samenwerking met de verschillende partners in het gebied, de beide gemeenten, de provincie, maar ook met de (landgoed)eigenaren en het Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) voor wat betreft de buffer Ankerkade.