Gebieden en opgave

Binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma worden de komende jaren in heel Nederland dijken versterkt, omdat deze niet meer aan de wettelijke normen voldoen. De dijken van Velden en Venlo-Noord moeten worden versterkt, zodat iedereen die achter een kering woont of werkt, wordt beschermd tegen overstromingen. De huidige dijken kunnen bij hoogwater nog overstromen, zodat de rivier het achterliggende deel kan gebruiken om water af te voeren of tijdelijk te bergen. Maar de nieuwe dijken worden hoger, waardoor ze niet meer kunnen overstromen. Dit is goed voor de veiligheid, maar de rivier heeft die achterliggende ruimte ook nodig om het water bij hoogwater af te kunnen voeren. Als het water namelijk nergens heen kan, wordt de waterstand te hoog en ook dat zorgt voor een onveilige situatie.
We moeten het water dus zowel tegenhouden én de ruimte geven. Een tegenstrijdig probleem, dat we niet alleen in Velden en Venlo-Noord kunnen oplossen. Daarom zoeken we de ruimte voor de Maas ook in de andere deelgebieden. Er is ook gekeken of de dijken in Lottum en Grubbenvorst versterkt moeten worden, maar deze voldoen nog aan de norm.

In deze video wordt de opgave verder uitgelegd.

Dit project speelt zich af in Venlo-Noord, Velden en Arcen-Noord (gemeente Venlo) en Lottum en Grubbenvorst (gemeente Horst aan de Maas)

Project Vierwaarden is een rijksproject binnen het  Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). De Minister van Infrastructuur en Waterstraat is formeel opdrachtgever/bevoegd gezag. De afspraken over de samenwerking en de opdracht liggen vast in de startbeslissing. Hierin staat een aantal zaken die belangrijk zijn bij de start van een project. Denk aan de projectdoelstellingen, het budget en de planning. Aan de hand van de startbeslissing zijn alle partners gezamenlijk begonnen aan de verkenning. De startbeslissing kun je hier lezen.

Het project heeft vijf doelen:

• Waterveiligheid door dijkversterking
• Waterveiligheid door meer ruimte voor de Maas
• Natuur
• Ruimtelijke kwaliteit
• Ruimtelijke ontwikkeling

Ook zijn er ‘harde’ afspraken gemaakt over de doelen:

• Minimaal de dijken bij Velden en Venlo-Noord moeten worden versterkt
• Er moet tenminste 20 hectare rivierbed voor de Maas behouden blijven en 5 cm waterstanddaling bij hoogwater plaatsvinden (gemeten bij Venlo)
• Er moet een stapsteen voor de natuur komen tussen de Gelderse Poort en Grensmaas
• We onderzoeken de mogelijkheden om de jachthaven in Venlo te verplaatsen

Het rivierbed is het stroomgebied van de Maas. Deze bestaat uit een zomerbed en een winterbed. Het zomerbed is het deel van de rivier waarin het water altijd stroomt. In het winterbed stroomt de Maas alleen bij hoogwater. Hier kan water (tijdelijk) doorstromen en geborgen worden, waardoor het water niet over de dijk heen gaat. In sommige delen van het winterbed staan bedrijven en huizen. De Maas kan dat gedeelte bij hoogwater dus niet gebruiken. We zoeken naar oplossingen waarbij we zoveel mogelijk ruimte aan de rivier terug kunnen geven, zonder aan de bebouwing te komen.

Door klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met heftige regenbuien en krijgen onze rivieren vaker veel water te verwerken. Hierdoor stijgt de waterstand. Door de rivier meer ruimte te geven, kunnen we meer rivierwater bergen en afvoeren.

Dit kan door de bestaande dijk naar achteren te plaatsen. Daardoor komt een groter gebied binnen de dijk te liggen. Daarnaast krijgt de Maas ook meer ruimte door het graven van verlagingen. Meer uitleg hierover vind je door deze video te bekijken.

Het lijkt weinig, maar de centimeters die nodig zijn voor de totale waterstanddaling hoeven we niet alleen in ons projectgebied te zoeken. Ook andere projecten in het Maasdal, zoals Ooijen Wanssum en Groene Rivier Well, dragen hier positief aan bij. Daarnaast profiteert een gebied kilometers verderop (en andersom) ook van maatregelen van een project. Al deze positieve effecten kunnen we dus bij elkaar optellen.

Het aantal van 5 cm is aan de hand van modellen voorspeld en berekend. Volgens de berekeningen is minimaal 5 cm voldoende. Meer cm kán beter zijn, maar dit kan ook ten koste gaan van de andere doelen. Dit onderzoeken we in de verkenning.

We kunnen niet het hele rivierbed aan de rivier teruggeven, omdat we dan huizen buitendijks zouden moeten plaatsen. Daarom gaan we de dijken zover mogelijk terugleggen. Zo krijgt de Maas meer ruimte voor hoogwater. Wat niet met een dijkverlegging lukt, moeten we met rivierverruiming oplossen. Dit kan bijvoorbeeld door het aanleggen van geulen. De minister heeft op basis van berekeningen vastgesteld dat het gaat om 20 hectare.

Er zijn Europese richtlijnen voor de kwaliteit van water: de Kaderrichtlijn Water. Om hieraan te voldoen, heeft Nederland een eigen programma, de KRW. Binnen project Vierwaarden is geen expliciete opgave van KRW, maar in de praktijk is het goed mogelijk dat de maatregelen in het project een positief effect hebben op de waterkwaliteit.