Zoeken - Zoekresultaten

De komende 10 tot 15 jaar zal veel gaan gebeuren. Soms zijn de maatregelen ingrijpend maar soms zijn ze voor veel inwoners niet direct zichtbaar. Daar waar maatregelen de directe leefomgeving van inwoners ingrijpend veranderen zal in een vroeg stadium overleg plaats vinden met de omgeving. Op die manier willen we samen met onze inwoners de maatregelen zo goed mogelijk inpassen.

De gebieden waar de watersnood in juli 2021 het hevigst was, krijgen voorlopig prioriteit. In zijn algemeenheid zijn dat de stroomgebieden van de Geul, de Geleenbeek en de Roer. Daarnaast wordt in de hele provincie doorlopend gekeken op welke locaties er een relatief grote kans is op wateroverlast, en hoe we dat kunnen verbeteren. Dit doet het waterschap standaard al, dus dat staat los van de wateroverlast van juli 2021.

Het programmabureau Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) is samen met de provincie, het waterschap en de gemeenten gestart met het maken van de plannen hoe we verder gaan. We doen dit aan de hand van meerdere sporen. Op de eerste plaats onderzoeken we welke fysieke maatregelen we op de korte termijn kunnen uitvoeren. Het gaat dan vaak om de wat minder ingrijpende maatregelen waarmee nog lang niet het gewenste eindresultaat wordt bereikt. Daarnaast brengen we aan de hand van de aanbevelingen van Deltares in beeld welke vervolgonderzoeken nodig zijn om de grotere en ingrijpende maatregelen te bepalen. Gelijktijdig onderzoeken we waar we in de toekomst beken meer de ruimte willen geven en meer water kunnen vasthouden. We stellen regels op om ervoor te zorgen dat die ruimte ook beschikbaar blijft of komt voor het vasthouden van water. Ook kijken we naar de mogelijkheden om werk met werk te maken. Dat wil zeggen dat we waar het kan de kans op wateroverlast verkleinen samen met andere gewenste veranderingen zoals bijvoorbeeld de opgave om meer natuur aan te leggen. Een ander spoor richt zich op het beter en sneller informeren van onze inwoners voordat een overstroming dreigt en het beschermen van woningen door bijvoorbeeld schotten. Binnen 3 jaar denken wij de belangrijkste onderzoeken te kunnen afronden en een goed overzicht te hebben van alle maatregelen die we willen nemen. Waar het kan treffen wij in de tussentijd al maatregelen. Het realiseren van alle maatregelen gaat 10 tot 15 jaar in beslag nemen (en er blijft dan alsnog een verkleind risico op wateroverlast bestaan). Limburg wordt in deze periode elk jaar een stukje veiliger.

Een early warning system (waarschuwingssysteem) kan helpen bij het vroegtijdig waarschuwen op welke plek en op welk tijdstip een flinke bui of een sterk verhoogd waterpeil verwacht wordt. Hiervoor zijn nauwkeurige modellen nodig die het gehele stroomgebied laten zien, ook het buitenland. Daarnaast zijn goede communicatiemiddelen nodig.Zo'n systeem bestaat nu nog niet voor de Limburgse beken.

Sponswerking is de capaciteit van een gebied om water te laten infiltreren en vast te houden. Zo wordt de afvoer van dat water vertraagd en gelijkmatiger verdeeld in de tijd: het water wordt “gebufferd”. De natuurlijke buffercapaciteit van de bodem is de afgelopen decennia op veel plaatsen in Nederland aantoonbaar afgenomen, bijvoorbeeld door bewerking van de bodem, afname van het organische stofgehalte, toename van verhard oppervlak, en door aanleg van drainage.

Met waterkerende schotten kunt u uw huis tegen wateroverlast beschermen als er water op straat staat. Water kan naar binnen stromen door openingen in uw huis zoals ventilatiegaten, roosters, of kieren langs ramen en deuren. Ramen en deuren kunt u waterdicht maken door er een schot voor te plaatsen. Meer informatie vindt u op https://www.waterschaplimburg.nl/uwbuurt/landingspagina/schade-beperken/

Een kademuur wordt langs een beek of rivier gebouwd. Soms heeft deze een waterkerende functie, dan is de muur ontworpen om water tegen te houden tijdens hoog water.

Een watergang die onder de grond in een buis of koker is gelegd. (Een duiker langer dan 15 meter noemen we een overkluizing)

Een watergang die onder de grond in een buis of koker is gelegd. (Zelfde constructie als een duiker. Een duiker langer dan 15 meter noemen we een overkluizing)

Nature-based solutions zijn maatregelen die gebruik maken van de natuur om ons watersysteem te verbeteren én die tegelijk het ecosysteem helpen. Dit soort maatregelen helpen vaak ook om een gebied klimaatbestendiger te maken. Voorbeelden die helpen tegen wateroverlast zijn vergroening van steden, het aanleggen van bos of doorstroommoerassen, heggen langs akkers.

Water dat niet in de grond infiltreert, stroomt over de oppervlakte weg naar lagere gebieden. Dat heet oppervlakkige afstroming. Als veel water oppervlakkig afstroomt dan kunnen lokale waterstroompjes ontstaan. Oppervlakkige afstroming ontstaat vooral bij verhard oppervlak (zoals wegen), of kale harde grond.

Infiltratie van water is het proces waarbij (regen)water in de bodem zakt. Hoe snel en hoeveel water kan infiltreren hangt af van o.a. de bodemsoort en het landgebruik. Water dat niet infiltreert stroomt over het land naar de beek. Infiltratie is dus belangrijk om wateroverlast te voorkomen, én om droogte te voorkomen.

Het hoogwater van juli 2021 was bijzonder door de vele regen in korte tijd, in het zomerseizoen in zo’n grote regio. De herhalingstijd van de bui wordt geschat op ongeveer 500 jaar. Door klimaatverandering kan een bui zoals gevallen in juli 2021 vaker gaan voorkomen. Volgens het KNMI wordt de kans op een vergelijkbare gebeurtenis in de loop van deze eeuw ongeveer 6 keer groter als gevolg van klimaatverandering. Vanuit die voorspelling is het neerslagevent van juli 2021 het toekomstige 1:100 scenario. De berekeningen van het juli 2021 scenario in dit onderzoek geven daarmee een bruikbare inschatting waar we rekening mee moeten houden als gevolg van klimaatverandering.

De watersysteemanalyse richt zich op de stroomgebieden van de drie grote beken in Limburg: de Roer, de Geleenbeek, en de Geul. De focus ligt in eerste instantie op de gebieden die in juli 2021 te maken hebben gehad met wateroverlast. De inzichten die uit de watersysteemanalyse komen worden meegenomen naar de rest van Limburg, of als vertrekpunt van verdere vervolgstudie.

De systeemanalyse van Deltares vormt de basis voor verdere onderzoeken naar welke maatregelen nodig zijn om het watersysteem robuust in te richten. Er zal zeker nog wel een jaar of 3 voor nodig zijn om tot de lijst maatregelen te kunnen komen. Daarnaast kunnen op basis van de watersysteemanalyse al voor verschillende gebieden meer gedetailleerde uitwerkingen van kortetermijnmaatregelen plaatsvinden (de zogenaamde “no-regret” maatregelen). Het Programma WRL zal in de loop van 2023 starten met het verder uitwerken (en het uitvoeren) van maatregelen die er vooral voor moeten zorgen dat de kans op slachtoffers en schade zo veel mogelijk beperkt wordt. Denk daarbij aan maatregelen zoals een beter waarschuwingssysteem en het aanbrengen van schotten bij deuren die voorkomen dat bij een overstroming het water een woning kan binnenstromen. Het Programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL), de gemeenten, de provincie en het waterschap gaan woningeigenaren helpen deze voorzieningen te treffen.

De onderzoeksresultaten maken duidelijk welke generieke typen maatregelen kansrijk zijn voor het verminderen van wateroverlast, en vergroten van de waterveiligheid. Er moeten in het vervolgtraject nog specifieke locaties onderzocht worden om te weten welke maatregelen we waar moeten nemen. Daarnaast is nu nog niet gekeken naar de haalbaarheid in termen van tijd, geld, ruimte, en effecten op andere thema’s zoals droogte, woningbouw, en de landbouwtransitie. Dit moet ook nog verder worden onderzocht. Dit betekent niet dat we nog niet beginnen met het uitvoeren van maatregelen. Van sommige maatregelen is het al duidelijk dat ze effectief zijn, of zijn we al langer mee bezig. Daar gaan we verder mee.

Het onderzoek dat Deltares in opdracht van de Provincie Limburg en het Waterschap Limburg heeft uitgevoerd is nu afgerond. Het onderzoek geeft inzicht in hoe de Roer, de Geleenbeekbeek en de Geul met hun zijbeken functioneren bij grote hoeveelheden neerslag. Daarnaast leert dit onderzoek ons hoe bepaalde type maatregelen werken om de kans op nieuwe grote overstromingen te verkleinen. Deltares doet aanbevelingen waar wij op de korte termijn en voor de lange termijn onze aandacht op moeten richten. Daarvoor hebben de provincie, het waterschap, de rijksoverheid en de Limburgse gemeenten het Programma Waterveiligheid en Ruimte Limburg (WRL) opgestart. Dit Programma gaat nu samen met de gemeenten, provincie en het waterschap aan de slag met de verdere onderzoeken die nodig zijn (ten behoeve van het bepalen van de maatregelen die moeten worden uitgevoerd) en het uitvoeren van de maatregelen. De vervolgonderzoeken en het uitvoeren van de maatregelen is een hele grote klus die naar verwachting 10 tot 15 jaar gaat duren.

De eerste fase van de watersysteemanalyse bestond uit vier casestudies, waarbij is ingezoomd op vier locaties die in 2021 zijn overstroomd, maar die een zeer verschillende problematiek kenden. De bevindingen zijn eerder gerapporteerd vorig jaar mei 2022.

De tweede fase bestaat uit de watersysteembrede analyse. Bij de analyse is gekeken naar de afvoer en de waterstanden in en langs de Geul, Geleenbeek en de Roer. Voor twee kleine zijbeken van de Geul is een gedetailleerde analyse uitgevoerd naar het oppervlakkig afstromen van regenwater en de invloed van het landgebruik daarop. Ook is gekeken naar de opgetreden schade langs de drie beken en de kans op slachtoffers. En er is een korte evaluatie uitgevoerd voor incidenten die zijn opgetreden aan waterkeringen langs de Maas. Er is één hoofdrapport, waarin alle conclusies en aanbevelingen worden beschreven. Hiervan is ook een samenvatting beschikbaar. Het hoofdrapport en de samenvatting staan op de website www.waterschaplimburg.nl/resultaten-watersysteem-deltares

Voor elk van de onderliggende onderwerpen is ook een uitgebreid achtergrondrapport gemaakt, waarin de methode en resultaten van dat onderdeel worden beschreven. Dit zijn erg technische rapporten. Deze kun je opvragen bij via contactadres [email protected].

In juli 2021 zijn grote delen van Limburg getroffen door hevige regenval. Dit leidde op verschillende plaatsen tot overstromingen en daarmee tot schade aan huizen en bedrijven. Het hoogwater riep veel vragen op. Om antwoord te kunnen geven op deze vragen is door Deltares, in opdracht van Waterschap Limburg en Provincie Limburg een zogeheten watersysteemanalyse uitgevoerd. Hierbij is eerst onderzocht hoe het watersysteem in Midden en Zuid-Limburg functioneert. Daarbij zijn vragen beantwoord zoals: Hoe stroomt het regenwater af naar de beken? Waar bevinden zich knelpunten? Hoe zeldzaam was de grote hoeveelheid neerslag? Daarna zijn mogelijke maatregelen verkend die genomen zouden kunnen worden om de kans op en/of de gevolgen van een overstroming te verkleinen. Deze verkenning richt zich op typen maatregelen waarbij op systeemniveau naar de effecten wordt gekeken, en nog niet op specifieke locaties.